معرفی دوازده گونه از آرایه‌های گچی در تزئینات معماری دوران اسلامی ایران براساس شگردهای فنّی و جزئیات اجرایی

براساس مطالعات میدانی و بررسی‌های مقدّماتی آزمایشگاهی بر روی آثار تزئینی گچی در ایران دوران اسلامی، مشخص گردید که کمینه 12 گونة مختلف از تزئینات، گچی وجود دارند که در هرگونه، جزئیات فنی به‌کار گرفته شده در اجرا، بسته به مواد متشکله و روش عمل‌آوری، شیوة شکل‌دهی، و میزان برجستگی تزئینات متفاوت است. برخلاف دو نوع طبقه‌بندی رایج پیشین که بر اساس شیوة شکل‌دهی و میزان برجستگی انجام می‌گرفت، این نوع طبقه‌بندی، چون براساس جزئیات فنی و روش اجرایی تزئینات ارایه می‌گردد، همخوانی بیشتری با اهداف فن‌شناسی آثار داشته و در حوزة باستان‌شناسی و نیز حفاظت و مرمّت، کارایی مؤثّرتری خواهد داشت. براساس جزئیات فنی، تزئینات گچی در آرایش معماری دوران اسلامی ایران به گونه‌هایِ تزئینات گچی با برجستگی زیاد، نیم‌برجسته، قالبی، کُشته‌بُری، کُپ‌بُری، تلفیق با مصالحی چون شیشه یا کاشی، تزئینات گچی مجوّف شامل دو نوع تُنگ‌بُری و مشبک، فتیله‌ای، گچ‌بری روی آیینة تخت، گچ‌بری روی سیم گِل، و معرق‌های گچی، قابل تقسیم است.